Sáng 13/9, Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách ( VEPR ) đã phối hợp với Văn phòng JICA tại Việt Nam tổ chức Hội thảo “Tiền lương và Năng suất Lao động ở Việt Nam” nhằm công bố kết quả nghiên cứu.
Đại diện nhóm chuyên gia nghiên cứu, TS. Nguyễn Đức Thành, Viện trưởng VEPR cho hay, trong giai đoạn 2004-2015, năng suất lao động của Việt Nam tăng đáng kể với mức tăng trung bình đạt 4,4%. Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng bình quân của lương (5,8%) vượt tốc độ tăng năng suất lao động.
Mức chênh lệch giữa tăng trưởng năng suất lao động với lương tối thiểu và lương trung bình, nếu kéo dài, sẽ từ từ phá vỡ cân bằng trên nhiều khía cạnh của nền kinh tế, đặc biệt là cản trở tích lũy vốn con người, giảm động lực của nhà đầu tư, lợi nhuận của doanh nghiệp và sức cạnh tranh của nền kinh tế.
Tham gia thảo luận tại hội thảo, ông Trương Đình Tuyển - nguyên Bộ trưởng Bộ Thương mại (nay là Bộ Công thương) cho rằng nếu coi lương tối thiểu là công cụ bảo trợ xã hội là “không đúng”. Bởi trên thực tế, có khoảng 50% người dân không chịu tác động bởi lương tối thiểu.
“Do vậy các cơ quan chức năng cần mạnh dạn bỏ lương tối thiểu, thay vào đó nghiên cứu cơ chế lương thỏa thuận, khuyến khích người lao động có kỹ năng thì được tăng lương. Để làm sao doanh nghiệp họ thấy trở nên cạnh tranh hơn thì họ sẽ tự nguyện tăng lương cho người lao động”, ông Tuyển nói.
Cũng theo vị này, lập luận của Tổng liên đoàn lao động Việt Nam khi đề xuất tăng lương thường đưa ra là “người lao động không đủ sống”. Phản biện lại quan điểm này, ông Tuyển cho rằng việc nói “đủ sống” hay không rất khó.
“Đủ sống ở mỗi thời điểm là khác nhau. Bây giờ có thể là đủ nhưng mai kia thì chưa chắc”, ông Tuyến nhấn mạnh.
Theo ông Tuyển, nhóm nghiên cứu VEPR và JICA cũng cần nghiên cứu rõ hơn việc tác động tăng lương tác động đến tăng năng suất lao động thế nào để bổ sung vào báo cáo.
Trong khi đó, ông Mai Đức Chính - Phó chủ tịch Tổng liên đoàn lao động Việt Nam cho rằng nghiên cứu vừa được công bố còn nhiều vấn đề phải xem xét.
“Nhóm nghiên cứu đưa ra tiền lương tối thiểu tăng nhanh so với năng suất lao động. Vấn đề ở đây năng suất lao động được đề cập đến là năng suất lao động xã hội hay năng suất lao động công nghiệp. Trong khi, tiền lương tối thiểu đang điều chỉnh trong khu vực công nghiệp buộc phải so sánh với năng suất lao động công nghiệp, không thể so sánh tiền lương trong khu vực công nghiệp với năng suất lao động xã hội. Đây là so sánh khập khiễng”, ông Chính nói..
Vị này cũng chỉ ra rằng, hiện các doanh nghiệp đang “né” trách nhiệm bằng cách xây dựng hai hệ thống bảng lương. Trong đó, một bản lương bằng hoặc cao hơn mức lương tối thiểu làm cơ sở đóng bảo hiểm xã hội.
“Như vậy, các doanh nghiệp đang lợi dụng tiền lương tối thiểu làm cơ sở đóng bảo hiểm xã hội. Từ đó, tiền lương tối thiểu trở nên méo mó”, ông Chính nêu. Sắp tới, theo ông Chính cơ quan thuế và Bảo hiểm Xã hội cần có sự phối hợp với nhau để có thể xử lý được vấn đề này.
Ông Chính tiếp tục khẳng định lương tối thiểu hiện nay chưa đủ sống. Điều 91 Bộ luật lao động mức lương này phải đảm bảo cuộc sống cho người lao động. Song do doanh nghiệp kêu khó khăn chúng ta phải “giãn” việc tăng lương.
“Còn khi tiền lương tối thiểu khiến người lao động đủ sống, hàng năm chỉ điều chỉnh vào chỉ số giá hay GDP vào khoảng 3-4% chứ không tăng 7-8% như bây giờ”, ông Chính nói.
Ông Chính cũng cho rằng, báo cáo có phần “nghiêng” về doanh nghiệp còn chưa quan tâm nhiều đến người lao động. Lãnh đạo Liên đoàn lao động cho biết khảo sát tại một số khu công nghiệp, qua đó nhận thấy lương của hai vợ chồng công nhân 10 triệu đồng mỗi tháng là không đủ sống.
“Chúng tôi khảo sát và thấy rằng chỉ 16% người lao động có tích lũy, mà tích luỹ cũng chỉ có 1 triệu hoặc hơn. Còn có tới 20% sống không đủ sống”, ông Chính nói.
Theo Diễn đàn đầu tư
